Τα όρια είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα καθώς αφορά την ψυχική μας υγεία, τις σχέσεις μας, ακόμα και την επαγγελματική μας ζωή*. Πάμε να το πιάσουμε από την αρχή;

Τα όρια είναι οι "γραμμές" που θέτουμε για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας: σωματικά, συναισθηματικά, πνευματικά και ψυχολογικά. Είναι ο τρόπος με τον οποίο δείχνουμε στους άλλους πώς θέλουμε να μας φέρονται, τι ανεχόμαστε και τι όχι.

Σωματικά: πόσο κοντά μπορεί να σταθεί κάποιος, αν επιτρέπουμε το άγγιγμα.

Συναισθηματικά: το δικαίωμά μας να έχουμε συναισθήματα, να τα εκφράζουμε, χωρίς να τα κρίνουν ή να τα χειραγωγούν.

Αξιακά: το να σεβόμαστε τις πεποιθήσεις, τις αξίες ή τις ιδέες του άλλου αλλά και του εαυτού μας.

Ψυχικά &Χρονικά: πόσο χρόνο διαθέτουμε, πότε λέμε "όχι", πώς διαχειριζόμαστε την ενέργειά & την αντοχή μας.

Γιατί είναι δύσκολο να τα θέσουμε;

Πρώτων και βασικότερο, φοβόμαστε. Φοβόμαστε μήπως μας απορρίψουν ή θυμώσουν οι άλλοι (και πολλές είναι οι φορές που δε θέλουμε ή δε μπορούμε να τσακωθούμε). Δεύτερον, ίσως να νιώθουμε ενοχές για κάποιο λόγο. Ίσως να μην έχουμε μάθει να θέτουμε όρια (ίσως γιατί μεγαλώσαμε σε μία οικογένεια που δεν μας το έμαθαν). Ίσως πάλι να μπερδεύουμε την ευγένεια με την αυτοθυσία.

Τι γίνεται τις περισσότερες φορές όταν δεν έχουμε όρια;

Πολλές φορές, αισθανόμαστε εξουθενωμένοι, θύμα ή ακόμα και ότι είμαστε εύκολα εκμεταλλεύσιμοι. Δημιουργούνται σχέσεις εξάρτησης ή ακόμα και τοξικότητας, που μετά συνηθίζουμε και μετά δυσκολεύει ακόμα περσότερο το να βάλουμε όρια. Τέλος, μετά από καιρό, ίσως να μειωθεί και η αυτοεκτίμησή μας και να νιώθουμε ανάξιοι.

Τι γίνεται όταν βάζουμε όρια;

Οι σχέσεις γίνονται πιο καθαρές και αυθεντικές, στεκόμαστε σε αυτά που είπαμε και τα κρατάμε (αλλιώς τι αξία έχε απλά να τα βάζεις αν δε τα κρατάς;) Προστατεύουμε την ενέργεια και την ψυχική μας ισορροπία. Επικοινωνούμε στους άλλους ότι σεβόμαστε τις ανάγκες μας (και των άλλων σεβόμενοι τα δικά τους όρια).

Φόβος & όρια

Ναι… εκεί είναι ο πυρήνας της δυσκολίας. Ο φόβος για το τι θα γίνει αν βάλουμε όρια είναι συχνά πιο έντονος από το ίδιο το "όχι" που θέλουμε να πούμε.

Φοβόμαστε ότι ίσως θα χάσουμε τον άλλον. Φοβόμαστε ότι αν πούμε όχι, ο άλλος θα απομακρυνθεί, θα θυμώσει ή θα σταματήσει να μας αγαπάει. Φοβόμαστε ότι ίσως έτσι κάνουν και οι άλλοι και τελικά μείνουμε μόνοι μας.

Φοβόμαστε ότι θα μας απορρίψουν. Νιώθουμε πως αν δεν "είμαστε ευχάριστοι", δεν αξίζουμε την αποδοχή.

Φοβόμαστε ότι θα είμαστε εγωιστές καθώς πολλοί έχουν μάθει πως το να φροντίζεις τον εαυτό σου είναι σημάδι αδιαφορίας για τους άλλους.

Φοβόμαστε τη σύγκρουση. Κι αν υπάρξει φωνή, τσακωμός, ένταση; Πολλοί φοβούνται τη σύγκρουση τόσο πολύ, που προτιμούν να υποχωρούν. (μη ξεχνάτε ότι βάζοντας όρια κάποιος άλλος θα ξεβολευτεί)

Φοβόμαστε ότι θα "χαλάσουμε" την εικόνα μας. Αν έχουμε μάθει να είμαστε οι "καλοί", οι "δοτικοί", το να βάλουμε όρια μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε ότι προδίδουμε τον ρόλο μας.

Όμως να σου πω κάτι;

Το να βάζεις όρια δεν είναι επιθετικότητα, είναι φροντίδα. Πολλές φορές ο άλλος δεν ξέρει ότι παραβιάζει κάτι για σένα – αν δεν του το πεις, του στερείς την ευκαιρία να σε γνωρίσει πραγματικά.

Και κάτι ακόμα

Πόσο συχνά έχεις νιώσει "φουλ πίεση" επειδή δεν έβαλες όριο, και μετά το μετάνιωσες; Αν κάποιος θυμώσει ή σε απορρίψει επειδή έθεσες ένα υγιές, ξεκάθαρο και ήρεμο όριο… τότε θα πρέπει να καθίσεις να αξιολογήσεις τι πραγματικά θες για εσένα. Και αυτό θα είναι πολύ αποκαλυπτικό.

* Journal of Occupational Health Psychology (Derks et al., 2015)